- توضیحات
- دسته: اخبار مرکز
مطالعات نشان می‌دهد مناسبات ایران در محیط و موقعیت ژئوپلیتیک‌اش با همسایگان و کشورهای منطقه همواره در طول تاریخ کشورداری، از دریچه تهدید بدان نگریسته شده است. این رویکرد تهدیدنگر به فضای پیرامونی باعث شده است که سیاست‌گذاری سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی ملی کشور به سمت درون‌نگری سوق پیدا کند.
به گزارش دفتر ارتباطات مرکز الگو اسلامی ایرانی پیشرفت در حاشیه سیزدهمین کنفرانس الگو اسلامی ایرانی پیشرفت، نشست اندیشکده آمایش بنیادین برگزار شد و طی آن در خصوص مسایلی چون میراث فرهنگی، خالی شدن سکونتگاه‌ها به دلیل شرایط اقلیمی و مناسبات بین المللی ایران مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت.
ضرورت حفظ میراث فرهنگی
اسماعیل شیعه استاد شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران و عضو اندیشکده آمایش مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در این نشست با مقاله "جایگاه میراث فرهنگی و دانش بومی در تحقق سند الگوی پیشرفت" یکی از اساسی‌ترین مفهوم‌ها، در چارچوب برنامه‌های توسعه‌ای و پیشرفت را حفاظت از ارزش‌های فرهنگی و تطابق آنها با شرایط بوم ساختی محیط مربوط دانست و گفت: برنامه‌ها باید به گونه‌ای تنظیم شود که ضمن در ارتباط بودن با پایه‌ها و بنیادهای محیط، نه تنها وظیفه حفاظت از آنها را دارا باشد، بلکه باید تلاش خود را به این نکته معطوف کند که با طرح تمهیداتی به ارتقای سطح ارزش‌های مترتب با اصالت‌های فرهنگی نیز بپردازد.
وی افزود: در غیر این صورت، اگرچه ممکن است که هدف‌های در نظر گرفته شده در برنامه‌ها یابد، ولی چون ممکن است دگرگونی ساختاری و به هم پاشیدگی بوم ساخت‌ها را نتیجه دهد و ساختارهای فرهنگی را نیز با مبانی مترتب بر پیشرفت‌های خود، بیگانه کرده و عدم موفقیت آنها را در پی آورد.
شیعه ضمن تأکید بر حفظ اصالت‌های بومی، خاطر نشان کرد: این ارزش‌ها باید در تدوین برنامه‌های توسعه‌ای نیز بر مبنای نقش دهی به منطقه‌ها بر اساس ساختارهای اجتماعی و اقتصادی و کالبدی محیط، مکان‌یابی و استقرار جمعیت و فعالیت، تدوین و ارتقای سطح حفاظت از میراث فرهنگی بومی آنها قرار داشته باشد.
خالی شدن سکونتگاه‌ها چالش مهاجرت
نادر زالی دانشیار دانشگاه گیلان و عضو اندیشکده آمایش مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با استفاده از مقاله ازسالی به سیزدهمین کنفرانس، تحت عنوان، "بررسی تأثیرات فراچالش مهاجرت بر نظام سکونت گاهی کشور و رهنمودهای تحول و راهبری" را عنوان سخنرانی خود دانست و گفت: آمار رسمی منتشر شده در کشور نشان می‌دهد، در سه دهه اخیر، مسئله مهاجرت از چالش بین روستا و شهر، به فراچالش شهری- کلانشهری ، با ویژگی رفتار جمعی جغرافیایی تبدیل شده است.
وی افزود: این تغییر رفتار که تا حدودی تحت تأثیر شرایط اقلیمی هم بوده، نگرانی‌های زیادی برای آینده نظام سکونت گاهی کشور ایجاد کرده و ممکن است در میان مدت، این چالش به بحران تخلیه موضعی و حوزه‌ای و در نهایت در بلندمدت این بحران به تهدید ملی نظام سکونتگاهی صفر و یک تبدیل شود.
زالی با اشاره به تاکیدات سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، در این زمینه اظهار کرد: این سند به عنوان مرجع اصلی برنامه‌ریزی بلندمدت در کشور تأکید زیادی بر سازماندهی فضایی جمعیت با بهره‌گیری از ظرفیت‌های سرزمینی به خصوص سواحل جنوب و ایجاد ظرفیت جدید در نظام سکونتگاهی کشور داشته است.
مدیریت سرزمین
حسین آرامی دبیر اندیشکده آمایش بنیادین مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت استفاده از مقاله "مدیریت سرزمین، چالش‌ها و چشم‌اندازها" را عنوان سخنرانی خود معرفی کرد و یادآور شد: علی‌رغم طرح مقوله آمایش سرزمین، از اواسط دهه ۴۰ هجری شمسی و به ویژه از اوایل دهه ۵۰ تاکنون رویکرد آمایشی، که اینک در سند الگو نیز مورد تأکید قرار گرفته، به اجرا در نیامده، یا به شکل محدودی جنبه اجرایی یافته است، به گونه‌ای که تفاوت فاحش سطح توسعه یافتگی استان‌ها، توسعه‌نیافتگی مناطق مرزی، عدم استفاده از قابلیت دریا و مناطق ساحلی جنوب و تراکم حداکثری جمعیت در نیمه بالایی و تراکم حداقلی جمعیت در نیمه پایینی کشور دیده می‌شود.
بررسی تخریب سرزمینی
قاسم عزیزی استاد دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران، عضو اندیشکده آمایش مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت که با مقاله خود با عنوان "تخریب سرزمین در ایران، چالش‌های ملی و منطقه‌ای، راهکارها" در این نشست شرکت کرده بود، گفت: تخریب محیط‌زیست در ایران همراه با تغییر اقلیم در دهه‌های گذشته، اثرات چشمگیری بر منابع سرزمینی همچون منابع آب، کیفیت خاک، پوشش گیاهی، سواحل، کیفیت هوای شهرها داشته است.
وی ادامه داد: چالش‌های ملی و منطقه‌ای مرتبط با تخریب اراضی در ایران، عوامل مختلفی را در بر می‌گیرد که به تخریب خاک، بیابان‌زایی و تغییر کاربری اراضی کمک می‌کند.
عزیزی، با اشاره به طیف وسیعی از چالش‌های مرتبط با تخریب محیط‌زیست و تغییر اقلیم در کشور، خاطر نشان کرد: این کشور راهبردهایی را برای کاهش آسیب‌ها و سازگاری با این چالش‌ها اجرا کرده است، از جمله ترویج حفظ آب، کشاورزی پایدار، جنگل‌کاری، مدیریت سواحل و کنترل آلودگی هوا. با این حال، تلاش‌های مستمر و همکاری‌های بین‌المللی برای رسیدگی مؤثر به این مسائل و تضمین آینده‌ای پایدار برای محیط‌زیست ایران ضروری است.
حوزه تمدنی ایران
ماندانا تیشه‌یار، عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی و رئیس هیئت مدیره انجمن علمی مطالعات صلح ایران "دکترین سیاست همسایگی در چهارچوب حوزه تمدن ایرانی" را عنوان سخنرانی خود دانست و گفت: اگرچه دولت‌های کهن از دیرباز سیاست‌ها و برنامه‌های روشنی برای گسترش روابط و همکاری‌ها با همسایگان خود داشته‌اند، اما اصطلاح «سیاست همسایگی»، در عصر نوین از دوران پساجنگ سرد، در ادبیات روابط بین‌الملل جای خود را باز کرد.
وی با بیان اینکه این رویکرد که برای نخستین بار توسط اتحادیه اروپا و برای تعریف روابط کشورهای اروپایی با همسایگانشان به ویژه در شمال آفریقا، غرب آسیا و قفقاز به کار برده شد، یادآور شد: این امر کارویژه‌هایی داشته که می‌توان آن را در چارچوب استعمارگرایی نوین نیز بازتعریف کرد. از این رو، کاربرد این اصطلاح در دیگر نقاط جهان، از جمله در جغرافیای حوزه تمدن ایرانی، نیازمند بازنگری در معنا و مفهوم این اصطلاح بر پایه واقعیت‌های تاریخی و پیوستگی‌های فرهنگی و اجتماعی جوامع این حوزه است.
درون گرا شدن سیاست‌ها با رویکرد تهدید مناسبات بین‌المللی
عابد گل‌کرمی استادیار جغرافیای سیاسی دانشگاه لرستان، با بیان اینکه مقاله خود را با عنوان "تبیین نقش ژئوپلیتیک بر ناتعادلی فضایی کشور؛ دلالت‌های تحولی در افق سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت" ارائه داده است، گفت: موقعیت ژئوپلیتیک هر کشوری نقش مهمی در قبض و بسط سیمای آمایشی آن دارد و می تواند به عنوان یکی از عوامل جهت دهنده سازماندهی فضای توسعه موجد تعادل یا ناتعادلی فضایی در قلمرو ملی شود. ارتباط بلافصل ژئوپلیتیک با تامین امنیت کشور منشأ شکل دهنده نوع رویکرد آمایش سرزمینی آن است. در کشور ایران هم امنیت متاثر از موقعیت ویژه ژئوپلیتیک و تحولات بیرونی بوده و یکی از عوامل نقش آفرین در ناتعادلی فضای توسعه ملی بوده است.
وی خاطر نشان کرد: از این رو کلیه الگوهای استقرار جمعیت، فعالیت و زیرساخت و ارتباطات در همه ابعاد در پهنه سرزمین به صورت نابرابری توزیع یابد و سیمای ناتعادلی بر فضای آمایشی کشور تحمیل کرده است.
- توضیحات
- دسته: اخبار مرکز
مطالعات محقق دانشگاه علوم پزشکی کرمان نشان می‌دهد که 7 چالش اساسی برای تحقق سند الگو اسلامی ایرانی پیشرفت، در استان کرمان وجود دارد.
به گزارش دفتر ارتباطات مرکز الگو اسلامی ایرانی پیشرفت، محور هفتم سیزدهمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با عنوان چالش‌های آمایشی پیشرفت ایران و رهنمودهای تحول (میزگرد اندیشکده آمایش بنیادین) بود که به ریاست دکتر محمد سعید جبل عاملی استاد دانشگاه علم و صنعت و دکتر اسماعیل شیعه استاد دانشگاه علم و صنعت برگزار شد.
در این نشست سخنرانان مقالات خویش را ارایه دادند.
رابطه تغییر اقلیم و پیشرفت
منوچهر فرج‌زاده استاد دانشگاه تربیت مدرس و عضو اندیشکده آمایش بنیادین مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، با اشاره به مقاله خود با عنوان "نسبت تغییر اقلیم و پیشرفت ایران، چالش‌ها و راهکارها" گفت: از جمله عواملی که می‌تواند تأثیر منفی بر پیشرفت جوامع بگذارد وقوع انواع مخاطرات طبیعی و انسانی است. در میان این عوامل تغییر اقلیم به عنوان مخاطره اصلی تلقی می‌شود.
وی با اشاره به پیامدهای منفی تغییر اقلیم در حوزه‌های سلامت، کشاورزی، صنعت، گردشگری، زیرساخت‌ها اظهار کرد: عمده‌ترین تأثیر پیامدهای منفی تغییر اقلیم روی جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، محیط کالبدی و زیرساخت‌ها و همچنین روی محیط‌زیست است که فراخور تأثیر می‌تواند شکل‌های مختلفی از عوامل بازدارنده را به خود بگیرند.
چالش‌های تحقق الگو در استان کرمان
محمدحسین مهرالحسنی استاد گروه مدیریت، سیاست‌گذاری و اقتصاد سلامت، مرکز تحقیقات مدیریت ارائه خدمات سلامت، پژوهشکده آینده‌پژوهی در سلامت، دانشگاه علوم پزشکی کرمان، و عضو مؤسسه حکمت اسلامی کریمان "چالش‌های تحقق سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در سطح استانی؛ مطالعه موردی برنامه‌های توسعه استان کرمان" را عنوان مطالعات خود عنوان کرد و گفت: هدف از اجرای این مطالعه را بررسی موانع برنامه‌ای الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به صورت موردی در استان کرمان انجام شد.
وی ادامه داد: همواره برای دستیابی به پیشرفت و تعالی، کشورها نیازمند برنامه‌ریزی می‌باشد؛ چرا که عدم وجود الگو و برنامه‌ریزی مناسب، منتج به عدم پیشرفت و یا در برخی موارد به پیشرفت نامتوازن بخش‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، محیطی می‌شود.
مهرالحسنی اظهار کرد: نتایج مطالعه نشان داد، چالش‌های تحقق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، در سطح استان کرمان به هفت دسته کلی موانع محتوایی- ادراکی، موانع فرآیندی، موانع شبکه نیروی انسانی، موانع ساختار برنامه‌ریزی، موانع استقرار و تکمیل برنامه‌ها، موانع اجرایی، موانع نظارتی، قانونی و سیاسی تقسیم می‌شوند.
عبور از چالش‌ها؛ شرط برنده شدن ایران در بازی کریدور جهانی حمل و نقل
نتایج تحقیقات دانشگاهی نشان می‌دهد که ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی در کریدور حمل و نقل، می‌تواند کارت‌های بازی زیادی را در بازی‌های قدرت منطقه‌ای و جهانی در اختیار داشته باشد، مشروط بر آنها که دولت ایران از چالش‌های متعدد پیش روی خود عبور کند و توجه به نقش ویژه ایران در کریدورهای بین‌المللی، به صورت یک کد ژئوپلیتیک در دستور کار سیاست خارجی ایران قرار دهد.
محور هشتم سیزدهمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، با عنوان چالش‌های منطقه‌ای و جهانی پیشرفت ایران و رهنمودهای تحول بر اساس سند الگو با عنوان (میزگرد اندیشکده آمایش بنیادین) بود که محققان دانشگاهی نتایج آخرین یافته‌های خود را در آن ارائه دادند.
کارت‌های بازی متعدد ایران در کریدورهای حمل و نقل
محمد اخباری دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز و عضو اندیشکده آمایش مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، مقاله خود را با عنوان "تبیین موقعیت ژئواکونومیک ایران در دالان‌های ارتباطی منطقه‌ای و جهانی" در این نشست ارائه داد و تاکید کرد: کریدورهای حمل و نقل از نظر فیزیکی به عنوان ترکیبی از مسیرهایی که مراکز فعالیت اقتصادی را در یک یا چند کشور مجاور به هم وصل می‌کند، تعریف شده است.
وی با بیان اینکه ایران، در یک موقعیت مکانی استراتژیک قرارگرفته است که در گذشته با واقع شدن در قلب جاده ابریشم، قدیمی‌ترین کریدور خشکی‌پایه جهان، چهارراه تمدن‌ها شناخته می‌شد، ادامه داد: امروزه نیز شرق و غرب و شمال و جنوب جهان را به هم متصل می‌کند و از این رو نقطه تلاقی چهارسوی جهان محسوب می‌شود.
اخباری، با اشاره به موقعیت جغرافیایی ایران در جنوب‌غربی آسیا، اظهار کرد: ایران اتصال دهنده هند و روسیه از طریق کریدور شمال- جنوب، اتصال دهنده آسیا- اروپا از طریق کریدور شرق- غرب یا جاده ابریشم نوین، پیوند دهنده آسیای مرکزی، قفقاز، ترکیه و اروپای غربی از طریق کریدور تراسیکا، پیوند دهنده جنوب‌شرقی آسیا به شمال‌غربی اروپا در کریدور جنوبی آسیا، پیوند دهنده اعضای سازمان همکاری‌های اقتصادی اکو و همچنین پیوند دهنده کشورهای آسیای مرکزی به دریاهای آزاد و خلیج‌فارس در توافق‌نامه عشق‌آباد محسوب می‌شود.
دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی، خاطر نشان کرد: نتایج تحقیق نشان می‌دهد موقعیت هارتلندی ایران در نظام ژئوپلی‌نومیک جهانی قرن بیست و یکم که بر منابع "جغرافیایی- سیاسی- اقتصادی" با محوریت کریدورها و بندرها متکی است، می‌تواند کارت‌های بازی زیادی را در بازی‌های قدرت منطقه‌ای و جهانی در اختیار ایران قرار دهد.
این امر در صورتی محقق می‌شود که دولت ایران از چالش‌های متعدد پیش روی خود عبور کند و توجه به نقش ویژه ایران در کریدورهای بین‌المللی، به صورت یک کد ژئوپلیتیک در دستور کار سیاست خارجی ایران قرار گیرد.
اقدام راهبردی ایران در قرن 15
مصطفی قادری حاجت، استادیار گروه جغرافیای سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران طی مطالعاتی با عنوان "بررسی انطباق گزاره‌های ژئوپلیتیکی سند الگو با موقعیت اقدام راهبردی ایران در سرآغاز قرن 15" اعلام کرد: هر کشوری برای حفظ بقا خود و ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان نیازمند داشتن یک استراتژی مدون مبتنی بر واقعیات است. تحقق‌پذیری هر سند سیاستی متضمن فهم محیط استراتژیک تدوین سند است، به گونه‌ای که با فهم محیط استراتژیک سند موقعیت اقدام راهبردی به عنوان عرصه اجرای سند بایستی متناسب با شرایط مورد امعان نظر قرار گیرد.
وی ادامه داد: این مقاله با نظر داشت اهمیت تطابق گزاره‌های ژئوپلیتیکی سند الگو با محیط استراتژیک آن با روشی توصیفی و تحلیلی و بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای و میدانی در پی بررسی میزان تطابق گزاره‌های ژئوپلیتیکی سند الگو، با واقعیت‌های استراتژیک کشور در اوایل سده پانزدهم شمسی است.
قادری خاطر نشان کرد:یافته‌ها نشان می‌دهد میزان انطباق اقدامات اساسی بلندمدت برای دستیابی به اهداف مندرج در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، با راهبردهای های ارائه شده، سه مورد انطباق زیاد، سه مورد انطباق متوسط، یک مورد انطباق کم و سه مورد عدم انطباق است.
- توضیحات
- دسته: اخبار مرکز
فهم سند الگو، تقسیمات فعلی کشور و تعریف شاخص‌های رقومی، از چالش‌های سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت است که به اعتقاد محققان، با تغییر در آموخته‌های دانشگاهیان و نیز ایجاد منطقه بندی مجازی با هویت چندگانه می توان بر چالش‌های این سند فائق آمد.
به گزارش دفتر ارتباطات مرکز اسلامی ایرانی پیشرفت، محور ششم، سیزدهمین کنفرانس اسلامی ایرانی پیشرفت، با عنوان چالش‌های معنوی و معرفتی پیشرفت ایران و راهکارهای تحول بر اساس سند الگو برگزار شد.
اعضابی هیات رییسه این نشست، حجت الاسلام و المسلمین دکتر مسعود آذربایجانی استاد پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و دکتر شهریار نیازی دانشیار دانشگاه تهران بودند.
چالش شاخص‌های الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت
"شاخص‌های الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت؛ چالش و راهکار" عنوان مقاله حمیدرضا فرهمند عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی و همکار مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت است.
وی اجرای سند الگو را، در گرو شناخت چیستی و چگونگی فرآیند پیشرفت و ارزیابی میزان پیشرفت در مراحل مختلف آن دانست و گفت: شاخص‌ها در این زمینه دارای دو نوع کارکرد اساسی هستند که شامل «کارکرد پیشینی»، که با «چرائی» و «چیستی» پیشرفت پیوند دارد، ناظر به «چگونگی» فرایند پیشرفت و تبدیل دروندادها به بروندادها است. اما «کارکرد پسینی» ناظر به ارزیابی کمیت و کیفیت بروندادهای مورد انتظار و «کارآمدی» است.
فرهمند ادامه داد: در نبود شاخص‌های الگوی پیشرفت، نهادها، سازمان‌ها، گروه‌ها و افراد مجبور می‌شوند به نوعی از شاخص‌های رایج بین‌المللی برای سنجش و ارزیابی «میزان پیشرفت» استفاده کنند، اظهار کرد: این امر در صحنۀ عمل می‌تواند موجب نمود غیرواقعی دوگانگی و تضاد با حوزه نظری «پیشرفت» و القاء گسست میان «چگونگی» با «چیستی و چرایی» آن شود.
این عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی، چنین رخدادی را موجب مخدودش کردن مسیر پیشرفت کشور و تغییرات و تحولات مورد نظر آن دانست و اضافه کرد: مواجهه با این چالش، نه با حذف شاخص‌های بین‌المللی، بلکه با پرهیز از استفادۀ مطلق از آنها و لزوم رعایت هم‌سنخی و هماهنگی با چیستی و چگونگی فرآیند پیشرفت و بروندادها و اهداف مورد نظر آن میسر می‌شود.
سه چالش اساسی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت
محمدحسین رامشت استاد گروه جغرافیای دانشگاه اصفهان، و عضو اندیشکده آمایش الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت گزارشی از مطالعات خود را با عنوان "چالش‌های نظری و معرفتی سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت" ارایه و با اشاره به جزئیات آن در این نشست گفت: سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، از دیدگاه معرفتی، با سه چالش اساسی در حوزه نظری، تاکتیکی و تکنیکی مواجه است. چالش نظری وقتی مطرح می‌شود که در فهم سند الگو، آرام‌آرام به استنتاجی پارادایمی از محتوای آن پی برده می‌شود.
پارادایم جدیدی که دارای تنشی جوهری با دیدگاه‌ها و پارادایم‌های مطرح در حوزه برنامه‌ریزی فضایی رایج است.
وی چالش دوم این الگو را تقسیمات فعلی کشور عنوان کرد و افزود: بنیان این تقسیم‌بندی با اصل تعادل فضایی الگو، در تعارض است، زیرا می‌توان این تقسیمات را ماشین تولید تبعیض منطقه‌ای تلقی کرد. چالش سوم که می‌تواند بیشتر معطوف به افق و تدابیر باشد، عدم تعریف شاخص‌های رقومی دانست که به وسیله آنها بتوان در مقام اجرا به ارزیابی مفاد افق و تدابیر مبادرت کرد.
رامشت تاکید کرد: نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که مهمترین شیوه برای مقابله با چالش اول تغییر در آموخته‌های دانشگاهیان و محافل سازمانی ایران، انتشار کتب مخالفان و نقادی‌های علمی و فلسفی پارادایم‌های رایج و تبعات اجرای آنها در دیگر کشورهای جهان است. راه چاره فائق آمدن بر تقسیمات کشوری نیز ایجاد منطقه بندی مجازی با هویت چندگانه است، تا بتوان آرام‌آرام نقش تبعیض‌آمیز الگوی سلسله مراتبی تقسیمات کشوری با تقسیمات جدید شبکه‌ای مجازی از میان برداشته شود.
استاد دانشگاه اصفهان خاطر نشان کرد: مرکز الگو برای دستیابی به یک نظام ارزیابی که بتواند سنجش درستی از دستیابی به اهداف مفاد افق و تدابیر داشته باشد، باید تدوین و تعریف شاخص‌های جدید در حوزه‌های مختلف الگو را در دستور کار خود قرار دهد.
راهکارهای توحیدی عدالت
بهرام اخوان كاظمي استاد دانشكده حقوق و علوم سياسي دانشگاه شيراز با اشاره مقاله خود با عنوان "مؤلفه‌ها و راهکارهای توحیدی و قرآنی الگوی متعامل عدالت و پیشرفت" گفت: یکی از چالش‌های مهم تحقق سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، در حوزه بازخوانی نوع جهان‌بینی و معرفی صحیح الزامات معرفت‌شناختی به ویژه بر مبنای الهیات توحیدی و اسلامی است.
وی افزود: بنا به آموزه‌های قرآنی؛ پیشرفت واقعی و مبنایی، در توحید و یکتاپرستی است و هر گونه ارتقا و رشدی در زندگی دنیایی و حیات اخروی، محصول و نتیجه اعتقاد به وحدانیت الهی و برخورداری از حیات طیبه مؤمنانه و توحیدی است.
جایگاه فلسفه در پیشرفت
مریم سالم استادیار دانشکده الهیات و ادیان دانشگاه شهید بهشتی، سخنرانی خود را در خصوص مقاله ای با عنوان "فلسفه و جایگاه آن در پیشرفت، بررسی نگاه فارابی" آغاز و اظهار کرد: نگاهی به آراء متفکران ایرانی در جهان اسلام ، که در دوره طلایی تمدن اسلامی می‌زیستند، در باب پیشرفت، می‌تواند کمک بزرگی باشد در جهت رفع مشکلاتی که جامعه امروزی ما در اثر برخورد فرهنگ‌ها و تمدن‌های مختلف با آن مواجه است.
وی با اشاره به نظرات فارابی، با تاکید بر اینکه فارابی ، تنها راه چاره پیشرفت و تعالی جامعه را فلسفه می‌داند، یادآور شد: فلسفه حقیقی که در اثر رشد جامعه از تفکر سطحی و عوامانه به تفکر عمیق، مدلل و معلل ظهور می‌یابد ، تنها راه رسیدن به سعادت است و غایت آن تشبه به خداوند متعال است. فیلسوف با اتصال به عالم عقل حقایق اصیل را در می‌یابد و با کمک دین، آن حقایق را در حد درک آحاد جامعه در اختیار آنان قرار می‌دهد و با وضع قوانین درست و هدایت علوم مختلف، موجبات تعالی جامعه به سمت خدایی شدن را فراهم می‌کند.
عقلانیت و معنویت عوامل افول تمدن‌های بزرگ
مسلم گریوانی، استاد سطوح عالی حوزه علمیه، عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات معنوی و عضو مدعو اندیشکده معنویت مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، در خصوص مقاله خود با عنوان "ضرورت‌ها و چالش‌های عقلانیت معنوی و معنویت عقلانی" گفت: «معنویت» و «عقلانیت»، در کنار مؤلفه‌های بنیادینی چون علم، هنر، عدالت از عناصر دخیل و تعیین کننده در ساخت یک تمدن جهانی است.
وی افول تمدن‌های بزرگ را به مغلوب شدن دو فضیلت بزرگِ معنویت و عقلانیت دانست و یادآور شد: برخی تمدن‌ها عقلانیت را فداي معنویت کردند، از قبیل برخی از تمدن‌های شرقی و بعضی دیگر، معنویت را قربانی عقلانیت کردند مثل تمدن جدید غرب. بنابراین از فرایض تشکیل تمدن تراز، پیوند خردمندانه میان عقلانیت و معنویت است.
سیستم پیچیده پیشرفت
رضا مهدی دانشیار گروه آینده‌پژوهی پژوهشگاه فرهنگی و اجتماعی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ، با اشاره به نتایج مطالعات خود،با عنوان "پیشرفت به مثابه سیستم جامع پیچیده سازگارشونده و نقش «الگو» در تحقق آن؛ چالش‌ها و راهکارها" افزود: شتاب تحولات در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فناوری و رقابت فشرده الگوهای پیشرفت و توسعه موجب شده است که دستیابی به پیشرفت و لوازم و امکانات تداوم آن به مثابه یک سیستم جامع مد نظر قرار گیرد.
وی تاکید کرد: نقش و شانس کلیدی الگو در ریل‌گذاری و هموارسازی مسیر پیشرفت همه‌جانبه به واسطه رویکرد سیستمی به موضوع و مفهوم پیشرفت است.
- توضیحات
- دسته: اخبار مرکز
محققان سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی بمنظور ایجاد امنیت غذایی، طی مطالعاتی موفق به ارائه لیستی شامل 57 عنوان فناوری نوظهور در حوزه‌های حوزه‌های زراعی، باغی، دامداری، شیلات و آبزیان شدند. به گزارش دفتر ارتباطات مرکز الگو اسلامی ایرانی پیشرفت، محور چهارم سیزدهمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، با عنوان "چالش‌های پیشرفت ایران در حوزه کشاورزی و محیط زیست و راهکارهای تحول میزگرد اندیشکده آب، محیط‌زیست، امنیت غذایی و منابع طبیعی" با ارائه مقالات منتخب توسط نویسندگان مقالات برگزار شد.
در این نشست مقالات منتخب ارایه و به سوالات مطرح شده، پاسخ داده شد.
به سوی حکمرانی امانت‌مدارانه خاک در ایران
محمدرضا بلالی استادیار پژوهش موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی با اشاره به مقاله خود با عنوان: "به سوی حکمرانی امانت مدارانه خاک در ایران" گفت: تعیین حکمرانی مطلوب قلمرو خاک کره در خط مشی‌های مديريت، حفاظت و بهره‌برداری پايدار از خاک كشور مصوب سال 1400 هیئت وزیران و همچنین هشدارهای پرهیز از به کارگیری مقلدانه برخی مدل‌های بوم ناسازگار حکمرانی جهانی مطالبه‌ای جدی و دشوار است. وی افزود: خوشبختانه در استقرار حکمرانی خاک، تصویب قانون حفاظت خاک با 26 ماده در سال 1398 در مسیر افزایش اثربخشی دولت و سایر قوا گامی مهم برداشته شده و شاخص‌هایی نظیر حاکمیت قانون، شفافیت و رعایت عدالت نسبت به شاخص‌های نظیر پاسخگویی و مشارکت بهتر و منسجم‌تر دیده شده است.
بلالی با تاکید بر ضرورت توجه به سازماندهی یکپارچه در تثبیت و نهادینه‌سازی حکمرانی خاک، خاطر نشان کرد: برای حفط خاک نیازمند نظام داده‌ای قوی اطلاعات خاک‌های کشور و دسترسی قانونمند به آن هستیم. ایجاد چنین پایگاهی در افزایش شفافیت و کارایی طرح‌های حفاظت و مدیریت خاک و پیش‌بینی‌ها برای هماهنگی‌های بین دستگاهی و مواجهه مؤثر با مخاطرات موثر است.
استادیار پژوهش موسسه تحقیقات خاک و آب هماهنگی و تعامل مؤثر و سازنده دولت و جوامع محلی را عامل مهمی در توفیق سیاست‌های عمومی در زمینه حفظ خاک دانست و یادآور شد: در این زمینه تاکنون چندان موفق نبوده‌ایم در حالی که تجربیات بین‌المللی در زمینه حکمرانی خاک، نشان می‌دهد که علاوه بر تبیین وظایف و سیاست‌های برای بخش خصوصی و دولت‌ها توجه به اعمال سیاست بر اساس تشویق راهگشا بوده است.
پایداری نظام غذایی
محمدشریف شریف‌زاده ، استاد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، در این نشست علمی، با مقاله " ضرورت حکمرانی پایدار نظام غذایی کشور با چشم‌انداز تحقق حاکمیت غذایی" حضور یافت و با تاکید بر حق حاکمیت غذایی، در کنار ابعاد امنیت و ایمنی غذایی قرار گرفته و بازتاب اقتدار ملی و تاب‌آوری در حوزه امنیت غذایی برای کشورها دارد، گفت: در افق سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، به مقوله غذا و امنیت غذایی پرداخته از این‌رو، لازم است در قالب یک چارچوب مفهومی و در پی آن، با استقرار سازوکارهای حکمرانی متعالی زمینه تحقق حاکمیت غذایی که می‌تواند رکن اقتصاد مقاومتی و مقاومت کشور باشد، به این موضوع پرداخته شود.
وی با اشاره به ناکارآمدی‌های نظام بین‌الملل برای حکمرانی شایسته نظام‌های غذا و کشاورزی جهان متناسب با اهداف هزاره سوم یادآور شد: یک از تدابیر سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، کارمایه تدوین سند الگوی حکمرانی متعالی نظام غذا و کشاورزی پایدار کشور، مراحل و اقدامات کلیدی در این خصوص پیشنهاد می‌شود.
فناوری‌های تحول آفرین
ارژنگ جوادی عضو هیئت علمی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی "شناسایی فناوری‌های تحول‌آفرین و نوآورانه در کشورهای پیشرفته به منظور تحقق امنیت غذایی دانش‌بنیان" را دستمایه تحقیقات خود قرار داده و با اشاره به جزئیات این تحقیقات در این نشست گفت: جمعیت کشور در سال ۱۴۰۰ بیش از ۸۴ میلیون نفر برآورد شده است و پیش‌بینی می‌شود که این میزان در سال ۱۴۱۰ به ۸۹ میلیون نفر بالغ شود. وی یکی از چالش‌های اساسی در بحث امنیت غذایی کشور را، نحوه تأمین پایدار غذای این جمعیت ، عنوان کرد و یادآور شد: روش‌های مرسوم تولید محصولات کشاورزی با توجه به تغییرات اقلیمی، محدودیت‌های منابع پایه و کاهش سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی کارایی لازم را نداشته و آینده امنیت غذایی را به مخاطره جدی انداخته است. در این راستا بر اساس مستندات علمی بهره‌مندی از دانش و فناوری‌های نوین و نوظهور، می‌تواند رهیافت مؤثر و متضمن این امر باشد.
جوادی با تاکید بر اینکه فناوری‌های نوظهور و تحول‌ساز می‌تواند اثرات معنی‌داری در این زمینه به همراه داشته باشد، خاطر نشان کرد: توسعه فناوری‌هایی مانند؛ هوشمندسازی کشاورزی، تهیه غذاهای فراویژه، رباتیک، روش‌های جدید ژنتیکی، محصولات جایگزین و جدید، توسعه کارخانجات تولید محصول و غیره مثال‌های بارزی در این خصوص هستند و بر این اساس، هدف از پژوهش حاضر شناسایی و اولویت‌بندی آن دسته از فناوری‌های نوینی بود که در سایر کشورهای پیشرفته و در حال توسعه به کار گرفته شده، اما هنوز در کشور ما اجرایی نشده و بر امنیت غذایی پایدار نیز اثرگذار باشد.
استاد سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، با اشاره به نتایج این مطالعات افزود: در این پژوهش اولویت‌های فناوری در حوزه‌های زراعی، باغی، دامداری، شیلات و آبزیان، آب و خاک، کود، سم، تجهیزات و عرصه‌های منابع طبیعی در 13 گروه دسته‌بندی و در نهایت فناوری‌های برتر در قالب 57 عنوان مشخص شده است.
وی اضافه کرد: با ارائه این بسته به سیاست‌گذاران و متخصصان، برنامه‌ریزی برای دستیابی و به کارگیری آنها با هدف جهش در تولید غذا و پایداری امنیت غذایی کشور به سهولت امکان‌پذیر خواهد بود.
تشکل‌ها، اجتماعاتی برای تاب آوری کشور
به باور محققان در طول تاریخ کشاورزی ایران،بدون وابستگی به بیرون از خود، تشکل‌هایی را متناسب با شرایط اجتماعی و اقلیمی در موضوعات مختلف شکل داده تا بر چالش‌ها فائق آیند و این تشکل‌ها علاوه بر آنکه تاب‌آوری اجتماعی و اقتصادی کشاورزان را ارتقا می‌داده‌اند.
مروری بر نظام کشاورزی کشور
علی‌اکبر مهرابی استاد بازنشسته دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران و عضو اندیشکده آب، محیط‌زیست، منابع طبیعی و امنیت غذایی مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت ، در این بخش از نشست سیزدهمین کنفرانس اسلامی ایرانی پیشرفت، با اشاره به تحقیقات خود با عنوان "بررسی نظام کشاورزی ایران" گفت: در ساختار حکومت‌های ایران، همواره اداره امور به دست دیوان‌ها بوده است و نظام کشاورزی ایران در یک تصویر کلان، به مانند درختی است که از بالا به پایین در سه سطح و اشکوب «سطح کلان» و کشوری، «سطح میانی» که بدنه نیروی انسانی و اجتماعی را، تشکیل می‌دهد و «سطح بنیانی» که نظام تولید است، نمایان می‌شود.
وی افزود: موضوع در خور توجه در این رابطه آن است که در حالی که در جنبه‌های فنی، توسعه صنعتی و دستاوردهای پژوهشی و علمی دگرگونی‌های عظیمی رخ داده است، در جنبه ساختارهای فیزیکی و عوامل تولیدِ تعیین‌کننده‌ای مانند «زمین و آب» تحول بنیادی صورت نگرفته است.
خانواده محوری در کشاورزی
هاشم سوداگر، پژوهشگر سیاست کشاورزی و منابع طبیعی مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) و عضو مدعو اندیشکده آب، محیط‌زیست، منابع طبیعی و امنیت غذایی مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، سخنرانی خود را در خصوص "بررسی نظام تولید خانواده‌محور در کشاورزی ایران" ارائه داد و گفت: کشاورزی زمانی می‌تواند فعالیت سوددهی شود که ناملایمات شغلی عمدتاً کاربر را به جان بخرد، پیچیدگیِ پرورش موجودی زنده در محیطی زنده و پویا را مدیریت کند و سپس محصول خود را در بازاری معمولاً متلاطم ، به فروش برساند.
وی مقیاس تولید در کشاورزی را تابع عوامل گوناگونی از جمله ساختار اقتصاد ملی، شرایط اقلیمی، سیاست اقتضائات نهادی جامعه کشاورزی و مهمتر از همه، توان اقتصادی و مدیریتی دانست و ادامه داد: برای مثال، بافت اقتصاد آمریکا حامی واحدهای تولید بزرگ مقیاس است و این در حالی است که 70 درصد واحدهای کشاورزی این کشور در عین بزرگ مقیاسی، تحت مالکیت و مدیریت خانواده‌ها است.
تشکل‌های کشاورزی
محسن باقری دکتری دانشگاه امام صادق (ع) و عضو مدعو اندیشکده آب، محیط‌زیست، منابع طبیعی و امنیت غذایی مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، با ارائه مقاله "ضرورت و الزامات شکل‌گیری تشکل‌های کشاورزی" اظهار کرد: در طول سال‌های پس از اجرای سیاست‌های نوسازی کشاورزی در ایران که شامل ایجاد ساختارهای سازمانی کشاورزی، اصلاحات ارضی و ورود نژادهای غیربومی بود، بخش کشاورزی همیشه با چالش‌های تکرار شونده‌ای چون تأمین نهاده‌های مورد نیاز کشاورزان و دامداران، بازاررسانی، محصولات مازاد و صادرات مواجه بوده است.
وی با بیان اینکه برای این چالش‌ها راهکارهای مختلفی از جنس اصلاحات در ساختارهای دولتی و یا توسعه واحدهای بهره‌برداری غیرانفرادی صورت گرفته و البته ناکام ماند، یادآور شد: تجربه تمدنی کشاورزان گویای آن است که در طول تاریخ کشاورزی ایران، تولیدکنندگان بدون وابستگی به بیرون از خود، تشکل‌هایی را متناسب با شرایط اجتماعی و اقلیمی در موضوعات مختلف شکل داده تا بر چالش‌ها فائق آیند. تشکل‌ها علاوه بر آنکه تاب‌آوری اجتماعی و اقتصادی کشاورزان را ارتقا می‌داده‌اند، به تنظیم روابط بین کشاورزان بین خودشان و با مردم مبادرت داشتند.
باقری با بیان اینکه بررسی تجربه کشورهای مختلف نیز حاکی از رونق یافتن و رسمیت یافتن تشکل‌ها است، اضافه کرد: از این رو لازم است هر واحد کشاورزی، مراحل کاشت، داشت و برداشت را در زمین خود انجام دهد و دیگر حلقه‌های پیشینی و پسینی زنجیره تولید را در تشکل پیگیری کند.
صفحه1 از87
